कृषी निर्यातवृद्धीसाठी राज्याचे शेतकरी निर्यात धोरण: औरंगाबाद येथे केशर आंबा व मोसंबी क्लस्टर फॅसिलीटेशन सेल गठीत

औरंगाबाद येथे केशर आंबा व मोसंबी क्लस्टर फॅसिलीटेशन सेल गठीत

 सुनील चव्हाण, भा प्र से                           

जिल्हाधिकारी, औरंगाबाद,तथा अध्यक्ष, क्लस्टर  फॅसिलिटेशन  सेल. 

भाजीपाल्याच्या उत्पादनात भारत जागतिक क्रमवारीत तिसऱ्या तर फळांच्या उत्पादनात दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. मात्र दुर्दैवाने निर्यातीमध्ये २३ व्या क्रमांकावर आहे. उत्पादनात अग्रेसर असलो तरी निर्यातीमध्ये मागे असल्याने हे स्थान अधिक वर नेण्यासाठी कृषि आणि पणन विभाग प्रयत्नशील आहे. निर्यात धोरणातील अनिश्चितता जागतिक बाजारपेठेत अविश्वास निर्माण करते. हे अविश्वासाचे वातावरण कमी करण्यासाठी राज्याचे निर्यात धोरण शेतकरी केंद्रित सर्वसमावेशक आखले आहे. याचा फायदा शेतकऱ्यांना होईल, 

        राज्यातील शेतमालाच्या निर्यातीसाठी काही वर्षांपूर्वी सर्वसमावेशक यंत्रणा नव्हती. त्यामुळे निर्यातीच्या सुविधा विस्कळित होत्या. नवे निर्यात धोरण, मॅग्नेट, स्मार्ट प्रकल्पांच्या मोठ्या आर्थिक गुंतवणुकीमुळे निर्यात सुविधा आणि मार्गदर्शन यंत्रणा उभी राहत आहे. याचा फायदा शेतकऱ्यांच्या समूहाला होत आहे. काढणीपश्चात तंत्रज्ञान निर्यात सुविधांच्या अभावामुळे एकूण उत्पादनाच्या २५ टक्के शेतमालाची नासाडी होत आहे. ही आता रोखणे सोपे होणार आहे. निर्यातीवृद्धीमुळे शेतकऱ्यांच्या शेतमालाला ४० ते ४५ टक्के अधिकचा दर मिळणे शक्य होणार आहे.”

        राज्यातील शेतमालाच्या निर्यातीसाठी कृषी विभाग विविध प्रयोग आणि प्रयत्न करत आहे. यामध्ये विविध पिकांना भौगोलिक मानांकन मिळविणे, रसायनमुक्त आणि सेंद्रिय शेती, फलोत्पादनाला चालना दिली जात आहे. राज्यात फलोत्पादनामध्ये यावर्षी विक्रमी ८० हजार हेक्टरवर लागवड करण्यात आली आहे. याचा फायदा तीन ते चार वर्षांनी प्रत्यक्ष उत्पादन सुरू झाल्यावर होणार आहे. हे उत्पादन निर्यातक्षम होण्यासाठी प्रयत्न सुरू आहेत. 

        औरंगाबाद हे केशर आंबा व मोसंबीसाठी क्लस्टर फॅसिलिटेशन सेल जाहीर केलेले आहे.या सेलचे अध्यक्ष जिल्हयाचे जिल्हाधिकारीआहेत. केशर आंबा क्लस्टर मध्ये औरंगाबाद,बीड,अहदनगर,नाशिक,लातूर,जालना, परभणी,हिंगोली ,उस्मानाबाद, नांदेड अशा एकूण १० जिल्हांचा समावेश आहे. तसेच मोसंबी क्लस्टर मघ्ये औरंगाबाद , जालना, नागपुर, जळगाव, अमरावती, वर्धा, बीड, नांदेड, परभणी अशा एकूण ९ जिल्हांचा समावेश आहे आहेत.

क्लस्टर फॅसिलिटेशन सेलची भुमिका व कार्ये

•      क्लस्टरमध्ये निर्यातक्षम मालाचे उत्पादन, आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेच्या मागणीनुसार मालाच्या गुणवत्तेत करावयाच्या सुधारणा, त्याकरिता करावयाच्या उपाययोजना, पायाभूत सुविधा, वाहतूक व इतर साधनसामुग्रीचे आधारभूत सर्वेक्षण करणे.

•      याकरिता उत्पादक शेतकरी, उत्पादक कंपन्या, सहकारी संस्था, निर्यातदार, प्रक्रियादार, इतर सेवा पुरवठादार, विषयातील तज्ञ, शास्त्रज्ञ, संबंधित विभागांचे अधिकारी इ. समवेत चर्चा विमर्ष करुन सुधारणा / नव्याने करावयाच्या कामांची यादी तयार करणे.

•      सदर कामे खालील शिर्षकांखाली विलगीकरण करुन आराखडा तयार करणे.

प्रशिक्षण, सुगीपूर्व कामे, सुगीपश्चात कामे , मूल्यवृद्धी संदर्भात कामे, पायाभूत सुविधा, मार्केंटिंग ,व ब्रॅंडिंग , वाहतूक, संशोधन व विकास, नावीन्यपूर्ण कामे.

•      निर्यातीशी संबंधित सर्व घटकांशी समन्वय साधुन निर्यात विषयक अडी अडचणींबाबत विचार विनीमय करुन निर्यातवृद्धीच्या अनुषंगाने कामकाज करणे.

•      शेतकरी उत्पादक, उत्पादकांच्या सहकारी संस्था, उत्पादकांचे संघ, शेतकरी उत्पादक कंपन्या, निर्यातदार इ. ना वेळोवेळी निर्यात विषयक मार्गदर्शन करणे.

•      आवश्यकतेनुसार निर्यातविषयक प्रशिक्षण कार्यक्रम, कार्यशाळा, बायर – सेलर मीट इ. चे आयोजन करणे.

•      या व्यतिरीक्त स्थानिक परिस्थिती व विशिष्ट शेतमाल लक्षत घेऊन यामध्ये आवश्यक ते घटक / बाबींचा समावेश करता येईल.

        केशर आंब्यासाठी मँगो ग्रोअर असोसिएशन व मोसंबी साठी जालना जिल्हा फळे व मोसंबी बागायतदार संघ यांना भौगोलिक मानांकन मिळाले आहे. निर्यातीसाठी रसायनमुक्त शेतमालाच्या उत्पादनापासून ते ग्राहकांपर्यंतच्या प्रवासावर देखरेखीची यंत्रणा उभारण्यात येत आहे. जागतिक बाजारपेठेत कोणता शेतमाल पाहिजे यांच्या मार्गदर्शनासाठी शेतकरी आणि निर्यातदार यांच्यात सुसंवाद साधत प्रोत्साहन देण्यात येणार आहे.

        क्लस्टर सेल मधील समाविष्ठ जिल्हयातील केशर आंबा व मोसंबी उत्पादक शेतकऱ्यांनी  भौगोलिक मानांकन व मँगो नेट / सिट्रस नेट या संकेत स्थळांवर ऑनलाईन नोंदणी करून कृषिमाल निर्यात धोरणाचा जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांनी लाभ घेता येईल.

        केशर अंबा उत्पादक शेतक-यांना जी आय नोंदणी व निर्यात प्रक्रीयाबाबत माहिती होण्यासाठी दि.16/04/2022 रोजी देवगिरी महाविध्यालयातील सभागृहात सकाळी 11.30वा.कार्यशाळा आयोजित केलेली आहे.तरी .केशर आंबा उत्पादक शेतक-यांनी कार्यशाळेस उपस्थित रहावे असे आवाहन करण्यात येत आहे.

 तसेच अधिक माहितीसाठी कृषि विभाग किंवा पणन विभाग येथे भेट देऊ शकता.